مقامات قرقیزستان روز سه‌شنبه با تقاضای تظاهرات‌کنندگان مخالف که خواستار ابطال نتایج انتخابات مجلس بودند، موافقت کردند.

این خبر پس از یک شب فاجعه‌آمیز که با سنگ‌پراکنی، گاز اشک‌آور و ماشین آب‌پاش سپری شد، قابل پیش‌بینی بود. این جمهوری شوروی سابق در سراشیبی انقلاب بدون رهبر سیاسی مشخص باقی مانده است.

اعتراضات از سوی گروه ناهمگونی از نیروهای اپوزیسیون علیه دولتی صورت گرفته که متهم به دستکاری در انتخابات شده است. جنبش مردم تا صبح روز بعد از یک حالت درونی به خیابان‌ها کشیده شد و تظاهرات‌کنندگان به گرفتن کرسی‌های دولت و تضمین آزادی شخصیت‌های کلیدی از جمله رئیس جمهور سابق، آلمازبیک اتامبایف، از زندان رسیدند.

دست‌کم یک نفر کشته و بیش از ۶۰۰ نفر زخمی شدند، و ۱۳ نفر بر اثر جراحت شدید به بیمارستان منتقل شدند.

رقابت‌های منتهی به انتخابات یکشنبه پیش‌تر با اتهاماتی از قبیل تقلب انتخاباتی گسترده و رشوه‌گیری به سیاهی کشیده شده بود. روز واقعه، شمارش رسمی آراء هنوز به ۵۰ درصد نرسیده بود که نشان داد اکثریت مجلس به دست احزابی افتاده که به طبقه حاکم وابستگی دارند. و شاید مهمتر از آن، این شمارش برای نیروهای اپوزیسیون متصل به حلقه‌های پرنفوذ هیچ نماینده‌ای را در مجلس باقی نگذاشت.

رئیس جمهور کشور، سورنوبای جینبکوف، که خود را در مخمصه می‌دید، سه‌شنبه صبح اعلام کرد که به مسئولین انتخابات دستور داده «نتایج انتخابات را مورد تحقیق قرار دهند». وی با اشاره به این‌که برای جلوگیری از بالا گرفتن تنش‌ها چنین دستوری داده، افزود: «آرامش در کشور و پایداری جامعه از هر گونه حکمی ارزشمندتر است.»

قرقیزستان هنوز هم در میان کشورهای جمهوری سابق شوروی دموکراتیک‌تر است. انتخابات رقابتی، احزاب سیاسی و نظام پارلمانی آن فاصله زیادی با سایر کشورهای منطقه دارد. با این حال هنوز نتوانسته از چرخه اعتراضات خشونت‌آمیز، حکومت ضعیف و نابسامانی‌های سیاسی خود را بیرون بکشد.

وقایع این هفته سومین بار است که طی فاصله زمانی ۱۵ سال، این جمهوری را با ناآرمی‌های انقلابی مواجه می‌کند. در سال ۲۰۰۵، در وقایعی که به انقلاب لاله معروف شد، اولین رئیس جمهور قرقیزستان، عسگر آکایف، برکنار و مجبور به پناهندگی به مسکو شد. در سال ۲۰۱۰، دومین رئیس جمهور این کشور، قربان‌بیک باکیف، مجبور به فرار به مینسک شد.

و حالا این بار، رئیس جمهور جینبکوف، در بیشکک پایخت نشسته و ظاهرا قرار نیست جایی برود.

به گفته رفیق دابنوف، تحلیل‌گر سیاسی و عضو مرکز کارنگی مسکو، «کودتا تا اینجا فقط تا نیمه پیش رفته است. تظاهرات‌کنندگان به آن چه خواسته بودند رسیده‌اند و رئیس جمهور با فاصله گرفتن از ستاد انتخابات احتمالا انتخابات دیگری برگزار خواهد کرد، ولی مردم فراموش نمی‌کنند که او هم مسئول این انتخابات بوده است.»

با توجه به روند سریع وقایع، تصور ادامه ناآرامی‌ها در آینده دشوار نیست. روز سه‌شنبه، گروهی از احزاب مخالف تشکیل یک «شورای هماهنگی» را اعلام کردند، ولی تردید در قانونی بودن این شورا و اختلافات درونی خود این احزاب صحت این ادعا را زیر سؤال می‌برد.

توجه‌ها حالا به نواحی طرفدار رئیس جمهور در جنوب کشور، و واکنش روسیه و سایر قدرت‌های منطقه معطوف شده است.

مسکو به نوبه خود با وضعیت ناپایدار فزاینده‌ای پیرامون خود رو‌به‌رو است. در طول فقط دو ماه، درگیری در بلاروس بالا گرفته و یک رویارویی نظامی بین آذربایجان و ارمنستان در گرفته است، و حالا یک انقلاب نصفه نیمه در قرقیزستان. مسائل در اوکراین هم هنوز خیلی مرتفع نشده‌اند.

تمام این وقایع ریشه در اختلافاتی دارد که از زمان شوروی سابق حل‌نشده باقی مانده‌اند. وقوع این مشکلات حالا می‌تواند به مرحله پایانی فروپاشی شوروی، در ۳۰ سال گذشته، تعبیر شود. به همین نسبت، وقایع چند هفته اخیر نشان می‌دهد که مسکو تا چه حد در نگه داشتن دوستان و کنترل همسایگان پیرامون خود ضعف دارد.

واکنش اولیه نمایندگان در دومای روسیه، که وقایع اخیر را «انقلاب رنگین» خواندند، بعید است در بیشکک با استقبال گرمی مواجه شود.

به قول آقای دابنوف، عضو گارنگی، «کرملین نتوانسته به کشورهای هم‌مرز خود مدلی از رشد همکاری و تفاهم را نشان دهد.»

وی افزود: «آنها هیچ برنامه‌ای برای پیشرفت و توسعه ندارند، و مشکل همین جا است.»